Γενικά
Ο ορισμός της ακράτειας ούρων όπως έχει περιγραφεί από τον Abrams είναι η “η οποιουδήποτε βαθμού ακούσια απώλεια ούρων”. Πρέπει να τονιστεί ότι με τον όρο ακράτεια ούρων αναφερόμαστε σε σύμπτωμα και όχι σε πάθηση. Αποτελεί ένα σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο το οποίο οδηγεί σε μείωση της αυτοπεποίθησης, σεξουαλικής και κοινωνικής δραστηριότητας. Ο ασθενής καταλήγει να ζει με πάνες. Εκτός από τα προβλήματα υγιεινής, πολλοί ασθενείς καταλήγουν σε κατάθλιψη και απομόνωση.
Ο επιπολλασμός της νόσου κυμαίνεται από 10-30% στον γενικό πληθυσμό. Με το ποσοστό αυτό να αυξάνεται στους ηλικιωμένους ασθενείς και να φτάνει στο 62%. Σύμφωνα με τον Νygaard οι γυναίκες μέσης ηλικίας εμφανίζουν σε ποσοστό 10% καθημερινά επεισόδια ακράτειας και 1 στις 3 μια φορά την εβδομάδα. Παράλληλα το 30% αυτών των περιστατικών συμβαίνει κατά την άσκηση.
Η ακράτεια ούρων διακρίνεται σε πέντε τύπους:
- Επιτακτική ακράτεια που υπάρχει ακούσια απώλεια ούρων που συνοδεύεται ή ακολουθεί την έντονη επιθυμία για ούρηση
- Ακράτεια προσπαθείας που η ακούσια απώλεια ούρων συμβαίνει κατά την άσκηση, την άρση βάρους, τον βήχα, το φτάρνισμα
- Την μικτή ακράτεια ούρων όταν συνυπάρχουν και οι δύο προαναφερθέντες τύποι
- Την ολική (συνεχής) ακράτεια
- Την ακράτεια από υπερπλήρωση
Διάγνωση
Η διαγνωστική προσέγγιση του ασθενή με ακράτεια περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
- Ιστορικό, του ασθενή το οποίο πρέπει να είναι λεπτομερές και να περιλαμβάνει την συμπτωματολογία, τυχόν αγωγή ή χειρουργεία που έχει κάνει
- Κλινική εξέταση που περιλαμβάνει την δοκιμασία βήχα, εξέταση της κοιλιάς, κολπική εξέταση για έλεγχο πρόπτωσης, εκτίμηση βαθμού ατροφίας καθώς και αδρή νευρολογική εξέταση για να γίνει εκτίμηση της αισθητικότητας του περινέου, εκτίμηση του τόνου του σφιγκτήρα του πρωκτού
- Ειδικές διαγνωστικές εξετάσεις όπως το διάγραμμα (ημερολόγιο) ουρήσεων και την δοκιμασία πάνας (pad test)
- Εργαστηριακό έλεγχο που περιλαμβάνει γενική και καλλιέργεια ούρων όπως και υπόλειμμα ούρων με υπέρηχο
Επιτακτική ακράτεια – Σύνδρομο Υπερδραστήριας Κύστης
Με τον όρο υπερδραστήρια κύστη υποδηλώνουμε την επιτακτική ούρηση που πιθανόν να οδηγεί και σε ακράτεια ούρων και εκδηλώνεται συνήθως με συχνουρία κατά την διάρκεια της ημέρας και νυκτουρία κατά την νύχτα. Σαν επιτακτική ούρηση υποδηλώνουμε την αιφνίδια και ισχυρή επιθυμία για ούρηση η οποία είναι δύσκολο να ανασταλεί. Η επιτακτικότητα αυτή οφείλεται σε μη φυσιολογική αίσθηση που έχει ο ασθενής κατά την διάρκεια πλήρωσης της κύστης και είναι σχετικά διακριτή από την φυσιολογική έπειξη για ούρηση. Σύμφωνα με την μελέτη EPIC το ποσοστό των ασθενών με υπερδραστήρια κύστη ανέρχεται στο 11,8% του πληθυσμού ποσοστό που αυξάνει με την ηλικία. Στην φυλετική κατανομή της μελέτης βλέπουμε ότι από την ηλικία των 40 και μετά υπάρχει υπεροχή στις γυναίκες ενώ μετά τα 60 υπάρχει αντιστροφή με υπεροχή στους άνδρες.
Η θεραπεία της επιτακτικής ακράτειας χωρίζεται σε δύο κατηγορίες την συντηρητική και την χειρουργική. Στην συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνονται θεραπείες συμπεριφοράς και φαρμακευτική αγωγή με αντιμουσκαρινικά και β3 αγωνιστές. Η θεραπεία β΄γραμμής περιλαμβάνει την ενδοκυστική ένεση αλλαντικής τοξίνης και την νευρο-τροποποίηση, ενώ τέλος η χειρουργική θεραπεία για την οριστική λύση του προβλήματος είναι η διευρυντική κυστεοπλαστική (bladder augmentation).
Ακράτεια προσπάθειας
Με τον όρο ακράτεια προσπάθειας υποδηλώνουμε την ακούσια απώλεια ούρων που προκύπτει κατά την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης όπως κατά την άσκηση, την άρση βάρους , το φτάρνισμα κλπ. Αυτή οφείλεται στην ανεπαρκή στήριξη της ουρήθρας, την πιθανή διαταραχή της ακεραιότητας του σφιγκτηριακού μηχανισμού και την ανεπαρκή υποστήριξη του αγγειακού δικτύου γύρω από την ουρήθρα πιθανόν λόγω της έλλειψης οιστρογόνων.
Παράγοντες κινδύνου για την δημιουργία ακράτειας προσπάθειας είναι οι κάτωθι
- Η φυλή, υπάρχει αυξημένη συχνότητα στην λευκή φυλή
- η ηλικία
- η παχυσαρκία
- η εγκυμοσύνη
- ο τοκετός – πολυτοκία , υπάρχει αυξημένη πιθανότητα για ανάπτυξη ακράτειας προσπάθειας έπειτα από φυσιολογικό τοκετό έναντι της καισαρικής τομής
- Υστερεκτομή
Η θεραπεία και σε αυτήν την περίπτωση διακρίνεται σε συντηρητική και χειρουργική. Η συντηρητική θεραπεία πρέπει να επιχειρείται πάντα και περιλαμβάνει, την απώλεια βάρους, τις ασκήσεις του πυελικού εδάφους, την βιοανάδραση και τέλος την φαρμακευτική αγωγή με ντουλοξετίνη.
Η χειρουργική θεραπεία περιλαμβάνει την τοποθέτηση ταινιών υποστήριξης της ουρήθρας χωρίς τάση, που μπορεί να τοποθετηθούν είτε οπισθοηβικά είτε διαθυροειδικά.