Ακράτεια Ούρων – Υπερδραστήρια Κύστη

Γενικά

Ως ακράτεια ούρων σύμφωνα με τον Abrams είναι «η οποιουδήποτε βαθμού ακούσια απώλεια ούρων». Πρέπει να τονιστεί ότι με τον όρο ακράτεια ούρων αναφερόμαστε στο σύμπτωμα και όχι σε κάποια συγκεκριμένη πάθηση. Αποτελεί ένα σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο το οποίο οδηγεί σε μείωση της αυτοπεποίθησης και της σεξουαλικής και κοινωνικής δραστηριότητας. Ο ασθενής ωθείται να χρησιμοποιεί πάνες στην καθημερινότητά του. Εκτός από τα προβλήματα υγιεινής, πολλοί ασθενείς οδηγούνται στην κατάθλιψη και την κοινωνική απομόνωση.

Ο επιπολασμός της νόσου κυμαίνεται από 10-30% στον γενικό πληθυσμό, με το ποσοστό αυτό να αυξάνεται στους ηλικιωμένους ασθενείς και να φτάνει στο 62%. Οι γυναίκες μέσης ηλικίας εμφανίζουν σε ποσοστό 10% καθημερινά επεισόδια ακράτειας και 1 στις 3, έως και μία φορά την εβδομάδα. Παράλληλα, το 30% αυτών των περιστατικών συμβαίνει κατά την άσκηση.

Η ακράτεια ούρων διακρίνεται σε πέντε τύπους:

• Επιτακτική ακράτεια, όπου υπάρχει ακούσια απώλεια ούρων και συνοδεύεται από ή ακολουθεί έντονη επιθυμία για ούρηση
• Ακράτεια προσπάθειας, κατά την οποία η ακούσια απώλεια ούρων συμβαίνει κατά την άσκηση, την άρση βάρους, τον βήχα ή το φτάρνισμα
• Μικτή ακράτεια ούρων, όπου συνυπάρχουν οι δύο προαναφερθέντες τύποι
• Ολική ακράτεια
• Ακράτεια από υπερπλήρωση της κύστης

Διάγνωση

Η διαγνωστική προσέγγιση για την ακράτεια ξεκινάει με τη λήψη ιστορικού του ασθενούς, το οποίο πρέπει να είναι λεπτομερές και να περιλαμβάνει τη συμπτωματολογία, τυχόν αγωγή που λαμβάνει ή προηγούμενες χειρουργικές επεμβάσεις.

Στη συνέχεια, διενεργείται κλινική εξέταση που περιλαμβάνει τη δοκιμασία βήχα, εξέταση της κοιλιακής χώρας, εξέταση του κόλπου στις γυναίκες για έλεγχο ενδεχόμενης πρόπτωσης, εκτίμηση βαθμού ατροφίας και αδρή νευρολογική εξέταση ως προς την αισθητικότητα του περινέου και εκτίμηση του τόνου του σφιγκτήρα του πρωκτού.

Οι διαγνωστικές εξετάσεις που ενδείκνυνται είναι η τήρηση διαγράμματος (ημερολογίου) ουρήσεων και η δοκιμασία πάνας (pad test), ενώ οι εργαστηριακές εξετάσεις περιλαμβάνουν τη γενική ανάλυση ούρων και την καλλιέργεια ούρων, καθώς και τον υπολογισμό ενδεχόμενου υπολείμματος ούρων με διενέργεια υπερηχογραφήματος μετά την ούρηση.

Επιτακτική ακράτεια – Σύνδρομο Υπερδραστήριας Κύστης

Με τον όρο υπερδραστήρια κύστη υποδηλώνουμε την επιτακτική ούρηση που πιθανόν να οδηγεί και σε ακράτεια ούρων και εκδηλώνεται συνήθως με συχνουρία κατά τη διάρκεια της ημέρας και αντίστοιχα κατά τη διάρκεια της νύχτας (νυκτουρία).

Επιτακτική ούρηση είναι η αιφνίδια και ισχυρή επιθυμία για ούρηση η οποία είναι δύσκολο να ανασταλεί. Η επιτακτικότητα αυτή οφείλεται σε μη φυσιολογική αίσθηση που έχει ο ασθενής κατά τη διάρκεια πλήρωσης της κύστης και είναι σχετικά διακριτή από την φυσιολογική έπειξη για ούρηση. Σύμφωνα με τη μελέτη EPIC το ποσοστό των ασθενών με υπερδραστήρια κύστη ανέρχεται στο 11,8% του πληθυσμού, ποσοστό που αυξάνεται με την ηλικία. Στη φυλετική κατανομή της μελέτης βλέπουμε ότι από την ηλικία των 40 ετών και μετά, είναι πιο συχνή η εμφάνιση της επιτακτικότητας στις γυναίκες, ενώ μετά τα 60 υπάρχει αντιστροφή, με υπεροχή στους άνδρες.

Η θεραπεία της επιτακτικής ακράτειας χωρίζεται σε δύο κατηγορίες: τη συντηρητική και τη χειρουργική.

Στη συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνονται οι θεραπείες συμπεριφοράς και η φαρμακευτική αγωγή με αντιμουσκαρινικά και β3-αγωνιστές. Η θεραπεία δεύτερης γραμμής περιλαμβάνει την Ενδοκυστική Έγχυση Αλλαντικής Τοξίνης και τη νευροτροποποίηση.

Η χειρουργική θεραπεία στοχεύει στην οριστική λύση του προβλήματος και πραγματοποιείται με τη διευρυντική κυστεοπλαστική (bladder augmentation).

Ακράτεια προσπάθειας

Ως ακράτεια προσπάθειας ορίζεται η ακούσια απώλεια ούρων που προκύπτει κατά την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης, όπως συμβαίνει κατά την άσκηση, την άρση βάρους, το φτάρνισμα κ.λπ.. Η ακράτεια προσπάθειας οφείλεται στην ανεπαρκή στήριξη της ουρήθρας, την πιθανή διαταραχή της ακεραιότητας του σφιγκτηριακού μηχανισμού ή την ανεπαρκή υποστήριξη του αγγειακού δικτύου γύρω από την ουρήθρα, πιθανόν λόγω της έλλειψης οιστρογόνων.

Παράγοντες κινδύνου για τη δημιουργία ακράτειας προσπάθειας είναι:

• Το φυλετικό υπόβαθρο (αυξημένη συχνότητα στους λευκούς ασθενείς)
• Η ηλικία
• Η ύπαρξη παχυσαρκίας
• Η εγκυμοσύνη
• Ο τοκετός – πολυτοκία, με αυξημένη πιθανότητα για ανάπτυξη ακράτειας προσπάθειας μετά από φυσιολογικό τοκετό, έναντι της καισαρικής τομής
• Η διενέργεια υστερεκτομής

Η θεραπεία και σε αυτήν την περίπτωση διακρίνεται σε συντηρητική και χειρουργική.

Η συντηρητική θεραπεία πρέπει να επιχειρείται πάντα πρώτη και περιλαμβάνει την απώλεια βάρους, τις ασκήσεις του πυελικού εδάφους, τη βιοανάδραση και τέλος τη φαρμακευτική αγωγή με ντουλοξετίνη.

Η χειρουργική θεραπεία περιλαμβάνει την τοποθέτηση ταινιών υποστήριξης της ουρήθρας χωρίς τάση, που μπορεί να τοποθετηθούν είτε οπισθοηβικά ή διαθυροειδικά.